Belgisch bier geen koning meer

Bitter is in en zoet is uit. De Amsterdamse biermarkt staat op zijn kop. “De Belgen hebben zichzelf de doodsteek toegebracht,” zegt Jan Lemmens (31) van speciaalbierwinkel De Bierkoning in de Paleisstraat. “Weer een dubbel, weer een tripel, nog meer zoet. Het werd gewoon te veel van hetzelfde. Nu maakt de bittere hopsmaak, waar de Amerikanen bekend om staan, zijn opmars in Amsterdam.”

Amerikaans bier is een stuk hoppiger, en dus bitterder, dan Belgisch bier. Vooral de I.P.A. – India Pale Ale – weet steeds gemakkelijker zijn weg over de oceaan te vinden. “Ironisch,” zegt Lemmens. “Want de I.P.A.-bieren zijn van oorsprong een Engelse – volgens sommigen een Nederlandse – uitvinding. Toen in de zeventiende eeuw bier verscheept moest worden naar de koloniën, zoals India, werden extra hop en alcohol toegevoegd om het te conserveren. Het kon namelijk wel vijf maanden duren voordat het schip eindelijk arriveerde. De bittere nasmaak van de hop nam men op de koop toe. De afgelopen jaren veranderde het noodzakelijke kwaad in een delicatesse.”

Het assortiment van De Bierkoning laat het genadeloos zien. Lemmens gaat met zijn hand langs de schappen. In twee jaar tijd is het Belgische bier dat jarenlang de meeste schappen overheerste, met een kwart teruggedrongen. Waar het bedrijf toen nog twintig Amerikaanse bieren in huis had, biedt het er nu wel honderd aan.

De hippe logo’s van de Amerikaanse brouwerij Flying Dog prijken trots op de planken. De biertjes dragen uitdagende namen als Doggy Style of Raging Bitch. “Ze hebben een agressieve marketingmachine,” zegt Lemmens. “Maar het is ook gewoon ontzettend lekker. Je ziet het steeds populairder worden onder jongeren. Tien jaar geleden werd het nog gezien als iets voor oude mannen met grote snorren. Nu kan zo’n flesje ook cool zijn.”

Het is dan ook geen toeval dat het Amerikaanse biercafé Beer Temple zich twee jaar geleden op de Nieuwezijds Voorburgwal vestigde. Oprichter Peter van der Arend, tevens eigenaar van het Nederlandse biercafé ’t Arendsnest op de Herengracht, zag het gebeuren. “Belgisch bier heeft naam en faam, net als Franse wijn, maar mensen hebben gewoon behoefte aan iets nieuws. Ik heb studenten achter de bar die iedereen van alles laten proeven. Hop moet je namelijk leren drinken.”

Maar behalve de Amerikaanse bieren zijn ook de Nederlandse bieren in opkomst. Het aantal flesjes van eigen bodem in De Bierkoning is het afgelopen jaar fors uitgebreid, van twee naar drie rekken. “Het past al bijna niet meer,” zegt Lemmens. “Op steeds meer dagen verkoop ik meer lokaal dan Belgisch bier.”

De biertjes van de onlangs geopende brouwerij De Zeven Deugden in Osdorp steken eigenwijs af tegen de oubollige Belgische bieren op de plank. Ze onderscheiden zich door dubbele namen zoals scherp & zinnig, spring & tijm of wijs & neuzig.

Het aantal Nederlandse brouwerijen is de afgelopen jaren dan ook omhoog geschoten. “In dertig jaar is het aantal brouwerijen in Nederland gegroeid van twintig naar honderdtwintig,” zegt Lemmens. “In plaats van zich te laten inspireren door de Belgen, kiezen ze steeds vaker voor het Amerikaanse voorbeeld met de zware hop of voor een eigen experiment.”

Brouwerij de Prael, die in mei een nieuwe vestiging opende in de Oudezijds Armsteeg op de Wallen, houdt het lekker dicht bij huis. De hop komt uit eigen achtertuin en de bieren zijn vernoemd naar Amsterdamse helden, denk aan André, Johnny en Willy.

Volgens Simon Fokkema van proeflokaal In de Wildeman in de Kolksteeg hebben de Belgen geleden onder de wet van de remmende voorsprong. “Ze dachten de wijsheid in pacht te hebben en hebben te weinig geëxperimenteerd. De Amerikanen hebben de Nederlandse en de Engelse markt flink wakker geschud met hun India Pale Ales.”

Vooral de uitgesproken smaak van de opkomende bieren is verantwoordelijk voor het succes, volgens de bierkenner. “Bieren worden extremer, experimenteler en hoppiger. Gewoon spannender.”

Volgens Lemmens zijn er wel grenzen aan het succes van hoppig bier. “Het gevaar is dat het zintuigenplafond bereikt wordt. Door te wennen aan steeds meer alcohol en hop, verlies je de subtiliteit, terwijl het juist de kunst is de finesse te blijven waarderen.”

Dat het in steeds grotere hoeveelheden wordt geïmporteerd, drukt de prijs enigszins, maar Amerikaans bier blijft duur. “Het moet van ver komen en hop is nou eenmaal het duurste ingrediënt,” legt Fokkema uit. Toch hoeft volgens hem de speciaalbiersector niet te lijden onder de economische crisis. “Consumenten geven nu liever in één keer goed uit, dan drie keer aan niets.”

Bovendien zijn speciaalbierdrinkers een ander slag mens, meent de kenner. “Pilsdrinkers zuipen door en moeten na hun derde biertje nog op hun benen kunnen blijven staan. Wij niet.”